Brzoza

 (zbiór od 15 kwietnia do 31 maja)

To jedno z piękniejszych i wartościowszych drzew wypełniających polski krajobraz. Od wieków brzozie przypisywano niezwykłe właściwości magiczne i lecznicze.

Lecznicza historia

W średniowieczu lecznicze właściwości brzozy jako pierwsza opisała św. Hildegarda z Bingen, która używała świeżych pączków drzewa na choroby skóry. W XIII i XIV wieku brzoza była już szeroko używana jako doskonały lek na nerki i bóle wątroby.

Surowiec zielarski i zastosowanie

Surowcem zielarskim są liście, pączki, kora, sok oraz huba brzozowa.

Liście – najlepsze są młode, jeszcze lepkie liście. Zebrane liście można ususzyć w ciemnym, przewiewnym miejscu, rozłożone cienką warstwą na papierze. Dobrze ususzone liście powinny mieć kolor oliwkowozielony, przechowujemy je w papierowych torbach. Najwięcej substancji leczniczych mają liście w kwietniu i maju.

Suszone liście brzozy stosuje się w chorobach nerek i układu moczowego, chorobach bakteryjnych, zapalnych, połączonych ze skurczami oraz w dolegliwościach reumatycznych. Działa również moczopędnie, reguluje trawienie, ma właściwości odkażające i wzmacniające. Oczyszcza wątrobę, leczy trądzik oraz przyspiesza porost włosów.
Liście brzozy zawierają związki flawonoidowe, garbniki, saponiny, olejki eteryczne, kwasy organiczne, żywice, sole mineralne, witaminę C, trójterpeny (betulinę).

Pączki - młode pączki suszymy w temp. 30 st. C. Zawierają flawonoidy, saponiny, olejki eteryczne. Napary z pączków pomagają w schorzeniach dróg żółciowych, zapaleniu węzłów chłonnych.
Liście i pączki oczyszczają organizm z kwasu moczowego, który zdradliwie osadza się w postaci kryształków w stawach, wywołując ich stan zapalny i ból. Brzoza ułatwia również pozbywanie się innego szkodliwego metabolitu - mocznika.

Kora brzozy - zawiera trójterpeny (betulinę, kwas betulinowy), garbniki, saponiny.
Odwarów z kory używa się w chorobach skórnych, kamicy moczowej i żółciowej, obrzękach, niewydolności krążenia, osłabieniu. 

Czyr brzozowy - ma właściwości przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, wzmacniające, przeciwnowotworowe, zwiększa też odporność organizmu.
Zalecany jest w chorobach nowotworowych, bakteryjnych schorzeniach wątroby, przewlekłych chorobach przewodu pokarmowego.

Zastosowanie zewnętrzne:

Napary i odwary stosuje się w zapaleniu węzłów chłonnych, łojotoku, trądziku, łuszczeniu naskórka, do kąpieli przy schorzeniach skóry.

Z ludowych przekazów wiemy, że gałązki brzozy ustawione w wazonie obok łóżka lub w miejscu wypoczynku działają relaksująco, a ułożone pod materacem wzdłuż kręgosłupa pomagają dzieciom cierpiącym na moczenie nocne i koszmary senne, a także kobietom ze schorzeniami ginekologicznymi. Włożone pod poduszkę liście brzozowe pozbawiają ponoć uporczywych bólów głowy, gałązki harmonizują otoczenie wokół nas, niwelują złą energię oraz emitują korzystne promieniowanie. Współczesna nauka potwierdza pozytywne działanie brzozy na organizm ludzki.

Przepisy

Wino z liści brzozowych

szklanka świeżych młodych liści brzozy

pęczek natki pietruszki

1 l wytrawnego wina gronowego

szklanka miodu

Liście brzozy i natkę dokładnie płuczemy i wkładamy do garnka, wlewamy wino, doprowadzamy do wrzenia i gotujemy na bardzo małym ogniu przez 15 minut. Po tym czasie zdejmujemy z ognia i pozostawiamy pod przykryciem na 2-3 godziny, następnie przecedzamy i dodajemy miód. Delikatnie ogrzewamy do temp. ok. 30 st. C,aby miód się rozpuścił. Ciepły płyn rozlewamy do butelek i przechowujemy w chłodnym miejscu. Pijemy pół szklanki 3 razy dziennie przed posiłkiem. Wino jest doskonałe na "przepłukanie" nerek, i co się z tym wiąże - pozbawienie organizmu szkodliwych substancji przemiany materii.

Maść brzozowa 

szklanka suszonych lub świeżych liści brzozy

łyżka suszonych kwiatów wiązówki błotnej

250 g smalcu wieprzowego lub gęsiego

Smalec rozpuszczamy w kąpieli wodnej, wrzucamy liście brzozy i kwiaty wiązówki błotnej, mieszamy drewnianą łyżką. Gotujemy na małym ogniu 5 godzin, po czym odstawiamy do ostygnięcia. Następnego dnia czynność powtarzamy. Całość przecedzamy przez gazę, a zioła wyciskamy. Gotowy preparat przelewamy do wyparzonych słoiczków i odstawiamy do zastygnięcia. Maścią smarujemy stawy w przypadku choroby reumatycznej czy zmian gośćcowych. Do smalcu można dodać także kwiatki stokrotki polnej, ponieważ działa przeciwbólowo. 

Preparat na ropny trądzik

kilka witek brzozy o średnicy ok. 5 mm

pół szklanki mleka

Z witek delikatnie zdejmujemy korę i łyżeczką zeskrobujemy zielonkawą maź znajdującą się tuż pod łykiem (najlepiej zrobić to w kwietniu-maju). Łyżeczkę mazi rozpuszczamy w mleku, jeśli to możliwe - takim prosto od krowy, jeszcze ciepłym. Taką miksturą smarujemy zmienioną chorobowo skórę aż do ustąpienia trądziku.

Przy bólach reumatycznych lub gośćcowych dobrze jest obłożyć chore stawy świeżymi liśćmi brzozy lub zastosować kąpiel z odwarem liści brzozy. Taka kąpiel wspomaga też leczenie łuszczycy.

Kwas brzozowy I 
świeży sok brzozowy ziarno jęczmienne - 35 g
kardamon - szczypta

Sok  wlać  do  ceramicznego  lub  szklanego  naczynia, zaszpuntować  je  mocno  i  wynieść  w  ciemne,  chłodne miejsce, gdy sok lekko zakiśnie dodać doń z lekka uprażone ziarno jęczmienne (można je uprażyć np. na patelni) oraz kardamon,  naczynie  ponownie  zamknąć,  odstawić  na  24 godziny, a potem  płyn zlać,  przecedzić  i pić ochłodzony. Napój działa ogólnie wzmacniająco, oczyszcza organizm z toksyn rozmaitego pochodzenia, poprawia przemianę materii, zalecany też bywa pomocniczo w kamicy nerkowej.


 Kwas brzozowy II
świeży sok brzozowy - 3,2 l
drożdże - 35 g

Sok  podgrzać  tak,  aby  był  letni,  najlepiej  o  temperaturze ludzkiego  ciała,  a  następnie  dodań  doń  rozpuszczone drożdże. Naczynie zamknąć i wynieś go w ciemne, chłodne miejsce. Gdy przestanie się  burzyć, rozlać go do butelek, zakorkować je mocno i ustawić bądź w zimnej piwnicy, bądź w chłodziarce. Jest bardzo smaczny, orzeźwiający, a można go przechowywać nawet 3 miesiące.  Napój działa ogólnie wzmacniająco,  oczyszcza  organizm  z  toksyn  rozmaitego pochodzenia, poprawia przemianę materii, zalecany też bywa pomocniczo w kamicy nerkowej.

Miód z liśćmi brzozy 
0,5 szkl sproszkowanych liści brzozy
1 słoik (400 g) miodu (płynnego) koniecznie
wrzosowego lub nawłociowego

Idealnie wysuszone i zmielone w młynku do kawy liście brzozy umieścić w suchym słoiku i poczekać na  świeży miód wrzosowy lub nawłociowy (wrzesień). Wymieszać proszek z liści z miodem, przechowywać najlepiej w lodówce. 

Miód taki chroni przed kamicą nerkową. Zapobiegawczo ssie się po 1 łyżeczce miodu z liśćmi 2 razy w ciągu dnia między posiłkami (ostatnia dawka nie później jak godz 18, bo miód ten działa silnie moczopędnie). Osoby, które zmagają się już z piaskiem lub kamieniami w nerkach, moczowodach lub pęcherzu moczowym powinny przyjmować (długo ssać) jednorazowo po 1-2 łyżeczki takiego miody 3 razy dziennie. 

Miód ten przynosi ulgę w stanach zapalnych nerek, dróg moczowych i pęcherza moczowego.  Ułatwia pozbywanie się z organizmu kwasu moczowego - sprawcy dny moczanowej lub stanów zapalnych stawów, najczęściej kolan.  Wspomaga także leczenie reumatyzmu i gośćca postępującego. Likwiduje obrzęki nóg, rąk, twarzy,

Jeśli proszek brzozowy opadnie na dno, co jakiś czas miód należy wymieszać przed zastosowaniem. 

Pączki brzozy z miodem

0,5 szkl wysuszonych pączków brzozy

 1 słoik (400 g) miodu (płynnego) najlepiej wielokwiatowego

leśnego, akacjowego lub łąkowego. 

 Pączki brzozy zemleć w młynku do kawy i starannie wymieszać z miodem. Odstawić na co najmniej 5 dni. Przechowywać w lodówce.

Stosować po 1 łyżeczce 2-3 razy w ciągu dnia między posiłkami (zamieszać za każdym razem).  

Miód ten stanowi wyjątkowo cenny środek regenerujący organizm.  Zaleca się go po przebytych, długotrwałych infekcjach. Pobudza naturalne siły odpornościowe organizmu. 

Źródło:

Zioła, jak zbierać, przetwarzać, stosować - M. Gorzkowska

Lecznicze napitki - miody, kwasy, piwa, napoje ziołowe... 250 przepisów - Andrzej Sarwa